Noworodki urodzone przedwcześnie, tak jak wszyscy ludzie, wymagają stałej temperatury ciała, ale nie potrafią jej samodzielnie utrzymać. Mają niewystarczająco rozwiniętą tkankę tłuszczową, a ich mięśnie są zbyt słabe, aby wytwarzać ciepło. Dlatego właśnie większość wcześniaków spędza pierwszych kilka godzin lub dni swojego życia w łóżeczku, nad którym zamontowane jest źródło ciepła. Jest to tak zwany inkubator. Inkubatory stosuje się w medycynie jako izolowane „pomieszczenie” dla noworodków.

Pierwszy inkubator skonstruowali w 1891 roku Pierre Budin i Étienne Stéphane Tarnier we Francji. Obserwacje dzieci umieszczanych w inkubatorze wykazały zmniejszenie umieralności, zwłaszcza u dzieci o masie urodzeniowej poniżej 2000 g.

Inkubator ogrzewa powietrze wokół dziecka i pomaga mu utrzymać stałą, prawidłową temperaturę. Zadaniem inkubatora jest wytworzenie mikroklimatu o odpowiedniej temperaturze, wilgotności i składzie atmosfery. Czujnik przymocowany do skóry dziecka monitoruje temperaturę jego ciała, a inkubator odpowiednio reguluje ogrzewanie. Są to warunki pośrednie pomiędzy środowiskiem, w jakim przebywał płód w łonie matki, a światem zewnętrznym.

Używane są 2 rodzaje inkubatorów: zamknięty i otwarty.

Inkubator zamknięty wygląda jak łóżeczko przykryte kopułą pleksiglasową, przejrzystą, z otwieranymi „okienkami”, które pozwalają na pielęgnowanie umieszczonego w nim noworodka oraz wykonywanie zabiegów leczniczych. Oprócz głównych okienek można tam zobaczyć wiele mniejszych otworów, przez które prowadzone są różne przewody, łączące się z urządzeniami monitorującymi stan pacjenta. Jeśli jest taka konieczność, kopułę można również unosić w całości. Nowoczesne inkubatory wyposażone są w ciekłokrystaliczne ekrany, na których wyświetlana jest temperatura i inne niezbędne dane.

Noworodki urodzone znacznie przedwcześnie przykrywane są także przezroczystą, plastikową folią. To dzięki temu dziecko nie odwadnia się w efekcie ogrzewania źródłem ciepła, zainstalowanym nad inkubatorem. Skóra nie chroni go przed utratą wody z organizmu.  Inkubator nie stanowi całkowitej izolacji przed drobnoustrojami (bakteriami, wirusami, grzybami), ale znacznie ogranicza ryzyko ich działania.

Nie stanowi także ochrony przed nadmiernym natężeniem światła i hałasu. Dlatego aby maksymalnie poprawić komfort pacjenta wewnątrz inkubatora, stosujemy osłony zewnętrzne na pokrywę z pleksi, aby zapewnić brak światła oraz ograniczyć występowanie głośnych odgłosów wokół (rozmowy, stukanie, sygnały alarmów). Pozytywny jest za to wpływ spokojnych dźwięków docierających do wnętrza inkubatora, takich jak muzyka, czytanie, mówienie do dziecka. Przebywanie dziecka w inkubatorze nie oznacza, że nie potrzebuje ono obecności rodziców. Nawet jeżeli rodzice nie mogą dotknąć dziecka, ważna jest ich obecność, głos. W wielu przypadkach pozwala się rodzicom nawet wkładać ręce do inkubatora i dotykać maleństwa. A w sytuacji, gdy stan noworodka jest stabilny, można go wyjmować na ręce rodziców, by umożliwić bezpośredni kontakt, czyli kangurowanie.

Inkubator otwarty, inaczej stanowisko otwarte, składa się z rodzaju łóżeczka, na którym leży noworodek, oraz umieszczonego nad nim promiennika ciepła, który generuje odpowiednią temperaturę. Ścianki boczne są niskie, nie zamykają w całości inkubatora, w związku z czym nie można w nim regulować wilgotności. Zabezpieczają one przede wszystkim przed możliwością wyślizgnięcia się noworodka z inkubatora. Ze względu na prosty dostęp do małego pacjenta łatwiej jest w takim inkubatorze wykonywać czynności pielęgnacyjne i lecznicze.

Dr hab. n. med. prof. IMiD Magdalena Rutkowska, specjalizacja: neonatologia
Dr n. med. Marzanna Reśko-Zachara, specjalizacja: neonatologia, pediatria

CHIESI/ŻMO/JEW/22/09/2020