Organizm kobiety jest przygotowany do produkcji mleka już w połowie okresu ciąży. W chwili porodu i odłączenia się łożyska poziom progesteronu w organizmie spada, a gruczoły piersiowe rozpoczynają produkcję siary. Na stymulację laktacji ma wpływ przede wszystkim przystawianie dziecka do piersi, chwytanie przez noworodka brodawki i rytmiczne ssanie. Po porodzie przedwczesnym często jest to niemożliwe, a moment przystawienia dziecka do piersi jest odroczony w czasie. Mama może jednak inicjować laktację, stymulując piersi oraz brodawki dłońmi lub za pomocą laktatora. Ważne jest, aby jak najwcześniej zacząć odciąganie pokarmu. Pierwsze porcje mleka najlepiej jest odciągnąć ręcznie. Nawet kilka kropel siary ma nieocenioną wartość i może zostać bezpośrednio podane noworodkowi. Personel opiekujący się dzieckiem powinien udzielić mamie wsparcia i praktycznej pomocy w nauce odciągania mleka.

Co może ułatwić karmienie piersią po porodzie przedwczesnym?

• wczesne odciąganie pokarmu (6–12 h po porodzie),
• stosowanie laktatora elektrycznego,
• jak najwcześniejszy kontakt „skóra do skóry”,
• stymulacja piersi i późniejsze odciąganie 8 razy na dobę (15 min. każda pierś); jedno odciąganie powinno odbywać się w godzinach nocnych, ze względu na większe wydzielanie prolaktyny – hormonu odpowiedzialnego za laktację. Opóźnione lub zbyt rzadkie ściąganie pokarmu prowadzi do upośledzonej laktacji.

Krótka instrukcja odciągania mleka:

1. Przed przystąpieniem do odciągania mleka dokładnie umyj ręce wodą i mydłem. Dodatkowe mycie piersi bezpośrednio przed każdym odciąganiem nie jest konieczne.
2. Odciąganie pokarmu możesz przeprowadzać ręcznie lub za pomocą laktatora. Dobór laktatora zależy od przewidywanej częstotliwości odciągania pokarmu i dostępności sprzętu.
3. Zaleca się mamie używanie odpowiednio dopasowanych i wygodnych lejków, które nie uciskają piersi i nie uszkadzają brodawek.
4. Podczas odciągania nie przyciskaj końcówki laktatora do piersi, aby nie blokować kanalików mlecznych.
5. Po zakończeniu odciągania laktator należy wyczyścić zgodnie z instrukcjami.

UWAGA! Zapytaj o dostępność laktatorów w szpitalu. Laktatory elektryczne klasy szpitalnej służą do odciągania pełnego, częstego, regularnego, przez dłuższy czas, większych ilości pokarmu. Tego typu laktatory odwzorowują rytm ssania dziecka, wymuszają stymulację oraz oszczędzają Twoje siły.

Co ułatwia skuteczne odciąganie pokarmu?

• ciepły okład,
• masaż (ruchy skierowane ku brodawce),
• komfort podczas odciągania,
• myślenie o dziecku,
• odciąganie z obu piersi równocześnie zwiększa ilość pobieranego pokarmu.

Prawidłowe postępowanie w pierwszych dwóch tygodniach życia dziecka jest kluczowe, aby ułatwić produkcję właściwego poziomu mleka w późniejszym czasie.

Warunki przechowywania mleka

Źródło: M. Nehring-Gugulska, K. Osuch, Odciąganie i przechowywanie mleka kobiece¬go, [w:] Karmienie piersią w teorii i praktyce, M. Nehring-Gugulska, M. Żukowska-Rubik, A. Pietkiewicz (red.), Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2012.

Każda odciągnięta porcja mleka musi być oznaczona imieniem i nazwiskiem matki oraz datą i godziną odciągania.

Mleko po wyjęciu z chłodziarki przed podaniem dziecku podgrzewamy do temperatury 36–37 °C.

Mleko zamrożone rozmrażamy w chłodziarce lub kąpieli wodnej i przed podaniem dziecku podgrzewamy do temperatury 36–37 º C.

NIE NALEŻY:

• Zagotowywać mleka kobiecego.
• Podgrzewać mleka kobiecego w kuchence mikrofalowej.
• Transportować mleka kobiecego bezpośrednio w termosie.
• Mieszać mleka zamrożonego z płynnym oraz chłodnego z ciepłym.
• Zamrażać powtórnie mleka uprzednio rozmrożonego.

1. Podając dziecku mleko dojrzałe należy w pierwszej kolejności podawać mleko świeże przed zamrożonym. Mleko zamrożone należy podawać w kolejności zamrażania.
2. Dopuszczalne jest łączenie w ciągu 12 godzin kolejnych porcji mleka odciągniętego , o ile jest schłodzone do tej samej temperatury 4°C .
3. Mleko przeznaczone do zamrożenia nie może wypełniać butelki w całości – należy pozostawić ok. 20% wolnej przestrzeni.

Dr n. med. Matylda Czosnykowska-Łukacka, specjalizacja: biologia medyczna

CHIESI/ŻMO/JEW/43/09/2020