Noworodki urodzone przed 34. tygodniem ciąży nie mają jeszcze rozwiniętego prawidłowego odruchu ssania, ale przede wszystkim nie potrafią prawidłowo koordynować ssania-połykania i oddychania. Dlatego też jedyną możliwością podawania im pokarmu jest podaż przez sondę. Sonda (zgłębnik nosowo-żołądkowy) jest cienkim silikonowym cewnikiem zakładanym najczęściej przez nos do żołądka. Zakładanie sondy nie jest zabiegiem bolesnym. Wykonuje je pielęgniarka, wymierzając dokładnie odległość, na której sonda ma być umieszczona w żołądku. Następnie sonda mocowana jest plasterkiem wokół dziurki od nosa i może być utrzymywana nawet przez kilka dni. W wyjątkowych sytuacjach, np. kiedy noworodek ma katar albo stosowana jest pomoc oddechowa przy pomocy CPAP-u, sonda może być zakładana przez usta.

Sonda służy przede wszystkim do podawania pokarmu, mogą być też podawane przez nią leki w postaci sproszkowanej. Karmienie przez sondę może odbywać się na rękach rodziców, jeżeli personel medyczny uzna, że stan noworodka na to pozwala. Jeżeli nie, to noworodek przebywa w inkubatorze, a podczas podaży pokarmu pozostaje pod kontrolą pielęgniarki. Karmienie odbywa się powoli przez 10–20 minut lub dłużej, zależnie od objętości pokarmu i reakcji noworodka. Pokarm spływa do żołądka pod wpływem siły ciężkości (grawitacja). Podczas karmienia sondą można dziecku podać kilka kropel mleka na język za pomocą strzykawki lub smoczka. Dzięki temu dziecko uczy się odruchu ssania i poznaje smak pokarmu.

Kiedy noworodek skończy 34 tygodnie, można podjąć próby karmienia smoczkiem, pozostawiając sondę w żołądku. Najczęściej pierwsze próby karmienia podejmowane są przez fizjoterapeutów (w szczególności u noworodków skrajnie niedojrzałych urodzonych <28 tygodnia wieku ciążowego lub z masą ciała <1000 g). Czasami potrzeba kilku tygodni, żeby noworodek w pełni opanował umiejętność jedzenia smoczkiem i nauczył się prawidłowo koordynować ssanie-połykanie i oddychanie. Wtedy usuwana jest sonda żołądkowa i jeżeli noworodek prawidłowo przybiera na wadze i nie ma innych przeciwwskazań, może być wypisany do domu.

Dr hab. n. med. prof. IMiD Magdalena Rutkowska, specjalizacja: neonatologia
Dr n. med. Marzanna Reśko-Zachara, specjalizacja: neonatologia, pediatria

CHIESI/ŻMO/JEW/34/09/2020